فستیوال چهار فصل برای هنرجویان زهی آرشه ای، کرمان

روند شکل گیری فستیوال

در پی مشاهدات و مطالعاتی که سالها در خصوص عوامل پیشرفت در نوازندگان ویلن در سایر نقاط و مقایسه آن با شهر کرمان داشتم، به این نتیجه رسیدم که کاستی های گسترده ای وجود دارد که برای رسیدن به هدف (که تربیت نوازندگانی که از سطح قابل قبولی برخوردار باشند و بتوانند چه به صورت انفرادیو چه در قالب ارکسترها به درستی ساز بنوازند) بایستی آن ها را برطرف نمود. پاره ای از این کاستی ها در سطح گسترده اجتماعی هستند و اشخاص به تنهایی و بدون حمایت های کلان دولتی قادر به رفع آن نیستند؛ اما، بخش هایی هم هستند که می توان در آن ها، با برنامه ریزی صحیح و تلاش مناسب در مقیاس های کوچک تر به پیشرفت های قابل قبولی دست یافت.

از جمله این پارامترهای اجتماعی و فردی می توان به حمایت پیشکسوتان با دانش و با تجربه از نسل در حال آموزش، حمایت خانواده ها از آموزش صحیح و آکادمیک، حمایت رسانه های پربیننده در معرفی موسیقی فاخر و ارزشمند، فرهنگ عامه در حمایت از موسیقی فاخر، فرهنگ تلاش سخت و پشتکار برای رسیدن به اهداف بزرگ، وجود والدین اهل موسیقی و شرایط تمرین مناسب در منازل، وجود سرفصل آموزشی مناسب و هدفمند در مدارس برای آموزش موسیقی، وجود فضاهای آموزشی استاندارد و محیط مناسب با موسیقی، تشکیل ارکسترهای آموزشی با حضور اساتید کارکشته و با دانش کافی در کنار نوآموزان، وجود مربیان نخبه و خبره در کلاس های موسیقی، داشتن سالن های کنسرت مطابق استانداردهای لازم برای ژانرهای مختلف موسیقی، برگزاری تعداد کافی رسیتال ها و کنسرت های موسیقی کلاسیک با سطح کیفی مطلوب، ایجاد شرایط شغلی مناسب برای نوازندگان موسیقی نه به عنوان مربی موسیقی (زیرا که مربیگری موسیقی خود شاخه ای جدا از نوازندگی است) و بسیاری موارد دیگر.

علاوه بر موارد ذکر شده برگزاری فستیوال ها و رقابت های مدون و هدفمند خود از عوامل بسیار مهم در تشویق و ترغیب نوآموزان موسیقی به یادگیری صحیح و انجام تمرینات دشوار و طولانی مدت است. در حین تفکر و برنامه ریزی برای انجام تغییراتی در شرایط برای بهبود پیشرفت هنرجویان خود بودم که مسابقات ماهیانه گیتار کلاسیک در شهر کرمان آغاز و به صورت منظم و مدون در سطوح مختلف هر ماهه برگزار و نتایج آن اعلام می گردید. در میان مشاهده موفقیت های بزرگ نوازندگان گیتار کلاسیک شهر کرمان در آزمون های ورودی دانشگاه های معتبر جهانی و رقابت های بین المللی، مشوق خوبی برای برپایی فستیوال چهار فصل برای هنرجویان ویلن و ویولا گردید. لذا، با مشورت با جناب محمد خسروی دانش و همراهی ایشان و مجموعه خوب آموزشگاه موسیقی بتهوون از خردادماه سال 1400 برنامه ریزی و اعلام رپرتوار فستیوال چهار فصل آغاز گردید.

از شرایط ویژه این فستیوال می توان به این امر اشاره نمود که برخلاف سایر فستیوال ها یا رقابت های موجود دارای شرایط سنی نمی باشد و هر هنرجو بسته به شرایط آموزشی و سطح آموزشی خود، فارغ از سن و سال می تواند به آسانی از امکانات و اهداف آموزشی آن بهره مند گردد.

فراخوان فستیوال و نحوه انتخاب هنرجویان

بخش رقابتی فستیوال چهار فصل سالیانه چهار مرتبه در دومین جمعه آخرین ماه هر فصل برگزار می گردد. در ابتدای کار و دو دوره اول با پذیرش محدود از بین هنرجویان خودم این فستیوال برگزار گردید؛ اما، اطلاع رسانی کافی نیز از طریق صفحه اینستاگرام بنده که تعداد قابل توجهی از مربیان ویلن شهر کرمان آن را دنبال می کنند، انجام شده بود. رپرتوار اجرایی این فستیوال ( که در بخش های بعدی در خصوص آن توضیح خواهم داد) حداقل سه ماه پیش از برگزاری مرحله نهایی در اختیار متقاضیان قرار داده می شود و هر هنرجو تا پیش از دو هفته مانده به تاریخ برگزاری فینال بایستی ویدئوی اجرای خود از رپراتوار را برای داوران بخش مقدماتی از طریق اپلیکیشن واتس اپ ارسال نماید. اجراهایی که دارای حداقل های موسیقایی از نظر داوران بخش نخست باشند (کسب حداقل 60 نمره از 100 نمره) به بخش نهایی فستیوال و اجرا در حضور هیئت ژوری دعوت می شوند.

پارامترهایی که در داوری ابتدایی مورد نظر و نسبت به سطح شرکت کننده مورد قضاوت قرار می گیرند عبارتند از اینتوناسیون (کوک)، سونوریته (کیفیت صدایی)، دقت ملودیک، دقت ریتمیک، سرعت، آرتیکولاسیون (علائم و تکنیک ها) و موزیکالیته (تفسیر موسیقی). تمام تلاش داوران بخش مقدماتی این است که هنرجویان تا حد امکان و با رفع اشکالات اجراها در اجرای نهایی حضور پیدا کنند. معمولا ویدئوهای دریافتی در سه یا چهار مرحله اصلاح شده و به شرکت کنندگان با گوشزد کردن ایرادها فرصت اصلاح و ارسال مجدد داده می شود. دلیل این امر استفاده از شوق و تکاپوی مثبت هنرجویان برای پیشرفت و اصلاح نوازندگی و رسیدن به سطوح بالاتر به صورت امری تشویقی است؛ نه با اعمال سطح سنگینی از قضاوت های پیچیده در ابتدای مسیر نوآموزان را از ادامه راه و پیشرفت دلسرد کنیم؛ اما، نباید این حرکت با ساده انگاری و احمال کاری اشتباه گرفته شود و با ورود اجراهای بی کیفیت سطح برنامه پایین آورده شود. شرایط ورود به مرحله نهایی دوره به دوره و فصل به فصل سخت گیرانه تر و ریز بینانه تر بوده و خواهد شد.

رپرتوار اجرایی

رپرتوار اجرایی هر فصل حداقل سه ماه پیش از برگزاری فینال از طریق صفحه اینستاگرام فستیوال در اختیار عموم قرار می گیرد. این امر با مشورت هیئت داوران بخش نهایی صورت می پذیرد و در صورت تأیید ریاست محترم هیت داوران به متقاضیان ابلاغ می گردد. این رپرتوار از برنامه توسعه موسیقی رویال کنسرواتوار و با در نظر گرفتن الزاماتی ویژه آموزشی انتخاب و ابلاغ می گردد. برنامه توسعه موسیقی رویال کنسرواتوار که از سال 1395 تا کنون سرفصل آموزشی کلاسهای بنده را تشکیل داده و به تازگی توسط آکادمی ها و مربی هایی در تهران نیز مورد توجه قرار گرفته است، علاوه بر داشتن تنوع بسیار چشم گیر و به دور از تعصبات نسبت به سایر سرفصل ها، به رپرتوار عمومی آموزشی در ایران نیز بسیار نزدیک بوده و امکان تطبیق با کلاسهای آموزشی بسیاری از مربیان با متدهای آموزشی متنوع را دارد. افزون بر این به دلیل داشتن سطوح بیشتر نسبت به سایر سرفصل ها (مانند رویال کالج، ترینیتی کالج و …) درجات سختی نزدیک تری در سطوح وجود دارد و برای هنرجویانی که در آموزشگاه ها هم تحت آموزش هستند، سهل الوصول تر است. این اطمینان به همه شرکت کنندگان داده می شود که رپرتوار اجرایی برای همه دقیقاً در یک زمان اعلام می گردد و همه از یک برهه زمانی مشخصی برای آماده سازی خود برخوردار خواهند بود.

رپرتوار فستیوال هر فصل تغییر کرده و براساس آمار نسبی ما از سطح هنرجویانی که متقاضی شرکت در این فستیوال هستند سطوح مختلفی در آن تعیین می گردد. اولین دوره در 6 سطح مختلف اعلام رپرتوار وجود داشت (سطوح آمادگی، یک، دو، سه، چهار و پنج) که شرکت کنندگان فقط در 4 سطح موفق به راهیابی به فینال شدند (سطوح آمادگی، سه، چهار و پنج). دوره دوم در 7 سطح مختلف اعلام رپرتوار انجام شد (سطوح آمادگی، یک، دو، سه، چهار، پنج و شش) که شرکت کنندگان در 5 سطح موفق به راهیابی به فینال شدند (سطوح آمادگی، یک، دو، سه و چهار). در فصول بعدی رپرتوار در 5 بخش کلی و ممکن ابلاغ خواهد شد و امیدوارم که به زودی بتوانیم در هر 6 بخش کلی متقاضی و نوازنده برای شرکت در فستیوال داشته باشیم. بخش اول Lower Beginners که شامل سطوح آمادگی و یکم است. بخش دوم Upper Beginners که شامل سطوح دوم و سوم می شود. بخش سوم Lower Intermediate که شامل سطوح چهارم و پنجم است. بخش چهارم Upper Intermediate که شامل سطوح ششم و هفتم است. بخش پنجم Lower Advanced سطوح هشتم و نهم و در نهایت بخش ششم Fully Advanced است که سطوح دهم و دیپلما (معدل مدرک کارشناسی در دانشگاه های معتبر جهان) را پوشش می دهد. لازم به ذکر است که بخش پیشرفته رپرتوار رسیتال ها و کنسرت های نوازندگان مطرح جهانی را تشکیل می دهد.

هیئت داوران

از آن جایی که در فستیوال چهار فصل هدف اصلی آموزش و ارتقای سطح نوازندگی در بین هنرجویان است، سعی شده تا روند رسیدن به فینال برای هنرجویان با استعداد و پرتلاش تا حد امکان هموار باشد. همانگونه که گفته شده داوری مرحله اول فستیوال و ارایه کارنامه اولیه و یا لیست اصلاحات به هنرجویان کاملاً رایگان و بدون هزینه است. سعی می شود در مرحله نخست از مربیانی که هنرجویانشان در فستیوال شرکت می کنند نیز همکاری و همیاری دریافت کنیم تا روند راهیابی به مرحله نهایی و اصلاحات خواسته شده براساس روند آموزشی و متد به کار گرفته شده توسط مربی و به دور هرگونه جدالی بر سر تفاوت سلیقه ها باشد. اما، در دوره های گذشته به دلیل آن که هیچ داوطلبی خارج از کلاس های بنده متقاضی حضور در فستیوال نبوده است، از همراهی همکار عزیزم آقای احسان ثمره طاهری نسب )که مدارک دانشگاهی خود را در رشته های نوازندگی ویلن و آهنگسازی کسب کرده و تعداد زیادی جوایز فستیوالی را در این سال ها اخذ نموده) استفاده نمودم.

دوره اول بخش نهایی که بیشتر شکلی آزمایشی داشت، هیأتی متشکل از آقایان محمد خسروی دانش (که نسبت به برگزاری این فستیوال بسیار همراهی و لطف بیکرانی داشتند)، احسان ثمره طاهری نسب و بنده مسئولیت داوری را برعهده داشتیم؛ اما، پس از برگزاری موفقیت آمیز دور اول و مشاهده تأثیرات مثبت این برنامه بر روحیه و روند پیشرفت هنرجویان و پتانسیل موجود در هنرجویان برای پیشرفت و رسیدن به اهداف مورد نظر، به اساتید خود در خارج از ایران پروفسور ستاره ناژفر-نحوی (نوازنده پرسابقه و پرفسور آموزش ویلن در دانشگاه بین المللی موسیقی و هنرهای نمایشی وین، اتریش) و دکتر Cecilia Florencia Garcia (نوازنده ارکستر سمفونیک بوینرس آیرس و پروفسور نوازندگی ویلن در آرژانتین-فارغ التحصیل دکترای هنر در نوازندگی ویلن از دانشگاه مینسوتا آمریکا) برای عهده داری امر قضاوت در فینال ها درخواست عضویت ارسال کردم. پس از برگزاری جلساتی و تبیین اهداف و روند انجام فستیوال داوران با نهایت گشادگی قلب و حداقل چشم داشت رضایت به همراهی با این برنامه داده تا در رشد و پیشرفت هرچه بیشتر فرزندان این سرزمین در رشته نوازندگی ویلن و ویولا نقش قابل توجهی داشته باشند. امیدوارم با رشد چشم گیر هنرجویان بر طبق برنامه ریزی ها و اهداف و استقبال عمومی بیشتر از این برنامه از نوازندگان و اساتید برجسته بین المللی متعددی در بین اعضای این هیأت بهره مند شویم.

اهداف برگزاری فستیوال چهارفصل

کودکان سرزمین من بسیار با استعداد و توانمند هستند که اگر تحت آموزش صحیح و هدفمند قرار داشته باشند و امکانات کافی دریافت کنند، می توانند قله های رفیع پیشرفت و افتخار را از آن خود سازند. همانگونه که گفته شد آموزش موسیقی نیازمند زیرساخت های بسیار گسترده ایست تا به نتیجه مطلوب برسد. سال هاست که رقابت های بسیار معتبر بین المللی در نوازندگی ویلن را دنبال می کنم و همیشه در حسرت دیدن نامی از سرزمین مادری در بخش های پایانی آن ها هستم. چگونه است که در رشته های علوم پایه و دانشگاهی سهم چشمگیری از موفقیت ها را از آن خود کرده ایم، اما در این بخش لااقل تا جایی که من اطلاع دارم از شهر کرمان نتوانسته ایم چهره ای موفق و شناخته شده معرفی کنیم. پس باید بخشی از شرایط برای آموزش و پرورش دادن نوازندهایی که از استعداد، توان و پشتکار کافی برخوردار هستند که ما امکان تغییرش را داریم، عوض شود. به نظر من فستیوال چهارفصل بسته به پویش و همراهی کرمانی ها می تواند قدم بزرگی برای این هدف باشد.

نظارت و قضاوت در آموزش باید از سوی داوران بی طرف که مشتاق به ارایه آموزش صحیح و ارزیابی منصفانه هستند، انجام پذیرد و در کنار آن ادبیات ارایه راهکارها و داشتن متدهای روز برای اصلاح از شرایط اصلی این کار است. نوازندگی ویلن یک امر بین المللی و با الگوها و بیان های مشخص و مدون است و بایستی خارج از سلیقه های شخصی مربیان نسبت به امر بیان و آموزش مورد توجه قرار گیرد. این امر را می توان به خوبی در موفقیت نوازندگان شرق آسیا در تمامی رقابت ها، مشاهده کرد.

در فستیوال چهار فصل هدف اصلی فراهم کردن شرایط آموزشی با حداقل هزینه ممکن برای تمام هنرجویان (به دور از هر تعصب و پیش داوری) در تمامی سطوح و تمامی سنین است. در برنامه طرح ریزی شده و توافق شده با داوران محترم، افقی 10 ساله برای رساندن هنرجوها به سطحی قابل قبول از دیدگاه بین المللی برای هنرجویان و نوازنده های تحت آموزش در نظر گرفته شده است که در پی آن نوازندگان دارای شرایط سنی مناسب بتوانند در رقابت های بین المللی این ساز شرکت کرده و عرض اندام کنند و یا در صورت امکان (داشتن شرایط مالی و … ) بتوانند از هر دانشگاهی در سطح اعتبار بین المللی پذیرش دریافت کنند. در نهایت امر اگر به تعداد کافی هنرجویانی باشند که در این روند تداوم حضور و تلاش داشته باشند، بتوان از کنار هم قرار دادن آن ها ارکسترهایی درخور و شایسته ساخت.

در کنار بخش رقابتی-آموزشی این فستیوال، بخش های غیر رقابتی به اشکال آموزشی و تشویقی نیز در نظر گرفته شده است. برگزیدگان هر دوره توسط هیأت داوران (بخش فینال) می توانند از امکانات برگزاری کنسرت براساس رپرتوار اجرایی خود استفاده کنند. کارگاه های آموزشی در کنار بخش های رقابتی نیز توسط اعضای برگزارکننده فستیوال یا اساتید مدعو از ایران یا خارج از ایران برپا خواهند شد. این کارگاه ها بر حسب پیشرفت و نیاز شرکت کنندگان طراحی و اجرا می شوند.

از دیگر مواردی که این فستیوال می تواند به هنرجویان متقاضی کمک کند، داشتن رپرتواری بسیار خوب و متوازن و در سطح مقبول بین المللی است که دوره به دوره گسترده تر و پیشرفته تر می شود. علاوه بر آن امکان تجربه آماده سازی رپرتوار در محدودیت زمانی و محک زدن سطح نوازندگی را برای همه به رایگان (فقط در بخش داوری اولیه) فراهم می کند. شرایط شرکت در آزمون های ورودی دانشگاه های معتبر و آزمون های ورودی ارکستر ها را در سطح مطلوب برای هنرجویان شبیه سازی می کند. تجربه اجرا در جمع های آشنا به موسیقی کلاسیک و اندوختن تجربه های ارزشمند در رویارویی با استرس و شرایط اجرا را چهار مرتبه در هر سال را به شرکت کنندگان هدیه می کند. امکان ملاقات و آشنایی با نوازندگان تراز اول جهانی که اکثرا از اساتید دانشگاه های بسیار خوب خارج از ایران هستند را با هزینه ای بسیار قابل قبول برای شرکت کنندگان فراهم کرده و می توانند از ارایه نظرات آن ها در خصوص نوازندگی خود به خوبی استفاده کنند. در صورت ارایه یک اجرای قابل قبول می توانند شانس شرکت در مسترکلاس های طراحی شده در سطوح مختلف را با اعضای هیأت داوران داشته باشند و بسیاری دیگر از مواردی که در طول پیشرفت این فستیوال به مزایا و اهداف آن افزون خواهد شد.